Άλλοτε η θάλασσα...

 

Άλλοτε η θάλασσα μας είχε σηκώσει στα φτερά της
Μαζί της κατεβαίναμε στον ύπνο
Μαζί της ψαρεύαμε τα πουλιά στον αγέρα
Τις ημέρες κολυμπούσαμε μέσα στις φωνές και τα χρώματα
Τα βράδια ξαπλώναμε κάτω απ᾿ τα δέντρα και τα σύννεφα
Τις νύχτες ξυπνούσαμε για να τραγουδήσουμε
Ήταν τότε ο καιρός τρικυμία χαλασμός κόσμου
Και μονάχα ύστερα ησυχία
Αλλά εμείς πηγαίναμε χωρίς να μας εμποδίζει κανείς
Να σκορπάμε και να παίρνουμε χαρά
Από τους βράχους ως τα βουνά μας οδηγούσε ο Γαλαξίας
Και όταν έλειπε η θάλασσα ήταν κοντά ο Θεός.

Του Γιώργου Σαραντάρη

ΚΑΛΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ!

Ο Ντοστογιέφσκι στο νησί Οτόγια

Ο Νικολάϊ Μιχαϊλόφσκι είναι Ρώσος φιλόσοφος και συγγραφέας δοκιμίων του προπερασμένου αιώνα, ο οποίος σε ένα από τα κείμενά του είχε αποκαλέσει τον Ντοστογιέφσκι «στυγερό ταλέντο». Ενα από τα πιο «φρικτά ευρήματα» του Ντοστογιέφσκι, έγραψε, είναι το γεγονός ότι ανακάλυψε στον άνθρωπο την ροπή για «άσκοπη στυγερότητα». Συχνά, ο άνθρωπος βασανίζει τον συνάνθρωπό του «άσκοπα», χωρίς κανένα πρακτικό αποτέλεσμα, μόνο και μόνο γιατί του «χαρίζει» ηδονή και ευχαρίστηση - αν και ο βασανιστής δεν θα δεχτεί ποτέ κάτι τέτοιο δημόσια. Εκείνος θα πει ότι οι πράξεις του ήταν «απαραίτητες».

Ηταν ο Ντοστογιέφσκι που έκανε αυτό το «φρικτό εύρημα», γράφει ο Μιχαϊλόφσκι, στο διήγημά του «Το χωριό του Στιεπαντσίκοβο και οι κάτοικοί Του». Εκεί περιγράφει έναν ανθρωπάκο της επαρχίας ονόματι Φόμα Οπίσκιν - βασανιστής, στυγερός δολοφόνος, τύραννος. Κατασπαράσσοντας τα θύματά του ο Φόμα ικανοποιεί την ανάγκη του να δρα σαδιστικά, να βασανίζει, να προκαλεί πόνο. Ο Φόμα δεν είναι πρακτικός άνθρωπος - «ψάχνει πάντα αυτό που δεν είναι απαραίτητο». Προκαλώντας πόνο στον συνάνθρωπό του δεν πετυχαίνει τίποτα πρακτικό.
Παρ'όλα αυτά κανείς από αυτούς που σκέφτονται λογικά, πραγματιστικά, ωφελιμιστικά, δεν μπορεί να καταλάβει τον Φόμα Οπίσκιν. Για αυτόν το νόημα έγκειται στην ίδια την σαδιστική πράξη, στην βία για την βία, στην ηδονή της βίας. Όταν ο Φόμα «σκοτώνει χωρίς καμία αιτία έναν αθώο άνθρωπο» νιώθει μεγάλη ευχαρίστηση και μια αίσθηση απόλυτης εξουσίας. «Δώστε στον Φόμα Οπίσκιν την εξουσία του Ιβάν του Τρομερού ή του Νέρωνα» γράφει ο Μιχαϊλόφσκι «και όχι μόνο θα τους ισοφαρίσει σε φρικαλεότητες αλλά θα αφήνει όλο τον κόσμο άναυδο με τα εγκλήματά του». Γιατί, όμως, αναρωτιέται, τύποι σαν τον Φόμα Οπίσκιν βρίσκουν πρόσφορο έδαφος στην Ρωσία; Ο ίδιος απαντάει: «επειδή το κύριο χαρακτηριστικό του Ρώσου, εγγεγραμμένο στον πολιτισμικό κώδικα του ρωσικού έθνους, είναι η συνεχής επιδίωξη του πόνου». Εδώ ο Μιχαϊλόφσκι αστόχησε. Ο Φόμα Οπίσκιν, σχεδόν έτσι όπως τον περιγράφει ο Ντοστογιέφσκι, έδρασε προχθές στην Νορβηγία. «Καθαρόαιμος» Νορβηγός, ονόματι Αντερς Μπέχριγκ Μπρέιβικ, νέος, ξανθός, ευπαρουσίαστος, ακροδεξιός, μισούσε θανάσιμα τους Μουσουλμάνους και οραματιζόταν Σταυροφορίες, δολοφόνησε με στυγερό τρόπο και εντελώς άσκοπα, δεκάδες Νορβηγούς νέους και εφήβους στο νησί Οτόγια…

Ο Φόμα Οπίσκιν ανήκει σε όλα τα έθνη και η Νορβηγία δεν είναι μια χώρα που έχει «εγγεγραμμένη στον πολιτισμικό της κώδικα την συνεχή επιδίωξη του πόνου». Είναι χώρα ευνομούμενη, όπου η φύση και οι άνθρωποι προσπαθούν να συνυπάρχουν σε αρμονία, μια χώρα πολυπολιτισμική που σέβεται τα ανθρώπινα και ατομικά δικαιώματα, που ευημερεί χάρη στο πετρέλαιο αλλά και χάρη στην προνοητικότητα, την πειθαρχία και την εργατικότητα των κατοίκων της, μια κοινωνία ανοιχτή όπου οι πολίτες σέβονται το κράτος και το κοινωνικό κράτος σέβεται τους πολίτες, μια χώρα όπου τα μπεστ σέλερ είναι συνήθως αστυνομικά και όπου οι αστυνομικοί κυκλοφορούν άοπλοι - από προχθές, όμως, κυκλοφορούν με αλεξίσφαιρα και όπλα στα χέρια-, μια χώρα όπου μπορείς να συναντήσεις στο μπαρ τον Πρωθυπουργό της χώρας ή τον Βασιλιά και να τα πείτε χαλαρά, μια χώρα όπου τα νεκροταφεία μοιάζουν με πολύχρωμα ανθηρά πάρκα και πάνω στις ταφόπετρες οι νεκροί «γράφουν» την φράση «Takk for alt» («Ευχαριστώ για όλα»). Ένας «μικρός παράδεισος» όπως την έχουν αποκαλέσει.
Ο Νορβηγός Φόμα Οπίσκιν, προχθές, προσπάθησε να πνίξει αυτό το «μικρό Παράδεισο» στο αίμα. Κατάφερε να τον βιάσει, να τον τσαλακώσει, με την δική του «άσκοπη στυγερότητα». Το μέχρι προχθές χαρούμενο πρόσωπο της Νορβηγίας μοιάζει σήμερα στην «Κραυγή» - τον διάσημο πίνακα του Munch, Νορβηγός και εκείνος, αιρετικός και συγκλονιστικός. Σε πολλές από τους πίνακές του, δίπλα στην ζωή, στην ομορφιά, στην ευτυχία, στη μονοτονία των ημερών, καραδοκούν η Αγωνία και ο Θάνατος…

Τύπους σαν τον Φόμα Οπίσκιν «ενσωμάτωσαν» με μεγάλη επιτυχία οι ολοκληρωτικές, μεσσιανικές ιδεολογίες του 20ου αιώνα: ο ναζισμός και ο σταλινισμός. Αυτά τα καθεστώτα έδωσαν στον Φόμα Οπίσκιν την εξουσία του Ιβάν του Τρομερού και του Νέρωνα, για να βασανίσουν, να καταδιώξουν, να σφάξουν τους φυλετικούς ή ταξικούς εχθρούς. Σε εκείνες τις ιδεολογίες οι Φόμα Οπίσκιν όλου του κόσμου βρήκαν το ιδανικό πεδίο δράσης τους.
Σήμερα, οι Φόμα Οπίσκιν του Παγκόσμιου και δικτυωμένου Χωριού μας, βρίσκουν το ιδανικό πεδίο δράσης τους στον εθνικισμό, στον ρατσισμό, στον θρησκευτικό φονταμενταλισμό. Αυτά τα τρία - εθνικισμός, ρατσισμός, θρησκευτικός φονταμενταλισμός - είναι οι πανούκλες του 21ου αιώνα, γράφει ο μεγάλος Πολωνός ταξιδευτής Ρίσαρντ Καπισίνσκι. Και οι τρεις αυτές «πανούκλες» - αν και οι οπαδοί τους αλληλοσκοτώνονται μεταξύ τους - μοιράζονται τα ίδια χαρακτηριστικά: την τυφλή βία και την απόλυτη ανορθολογικότητα. Όποιος αρρωσταίνει από αυτές τις «πανούκλες» σκέφτεται μόνο ένα πράγμα - τους «εχθρούς» και την εξουδετέρωσή τους. Για αυτόν ο κόσμος είναι γεμάτος από εχθρούς, φανερούς και κρυφούς, που πρέπει να εντοπίζει, να εξουδετερώσει, ώστε να προστατέψει και να καθαρίσει την δική του αυλή, την δική του φυλή, το δικό του έθνος, την δική του θρησκεία. Κάθε απόπειρα διαλόγου με έναν τέτοιο πανουκλο-χτυπημένο είναι μάταιη. Εκείνος δεν έχει ανάγκη από κουβέντες και διαλόγους. Αναγνωρίζει μόνο δηλώσεις ότι συμφωνείς μαζί του, ότι έχει δίκιο, ότι θα πάρεις το μέρος του. Αλλιώς, στα μάτια του, εσύ δεν έχεις καμία σημασία, δεν υπάρχεις, και σε τελευταία ανάλυση δεν πρέπει καν να υπάρχεις, γιατί εκείνος βρίσκεται σε πόλεμο και «όποιος δεν είναι μαζί μας είναι εναντίον μας».

Φαντάσου τι γίνεται με το μυαλό ενός ανθρώπου που κουβαλά και τις τρεις «πανούκλες» μαζί. Και καθώς σκέφτομαι ξανά τα τρομερά γεγονότα στην Νορβηγία, αναρωτιέμαι για μια στιγμή τι θα είχε ειπωθεί και συμβεί, από το Όσλο μέχρι τον Άγιο Παντελεήμονα, εάν ο Νορβηγός Φόμα Οπίσκιν είχε σπείρει τον όλεθρο όχι στο όνομα του Χριστού αλλά του Μωάμεθ;

Του Καπλάνι Γκάζμεντ

Selective default, αδελφέ Γύφτε

Aποκαρδιωμένος από την αυτολοιδορία, μπαϊλντισμένος απ’ τα φυλετικά στερεότυπα που ακοντίζουν λαϊκές φυλλάδες του Βορρά κατά του οκνηροπονηρού Νότου, αποκαμωμένος ν’ ακούω φίλους και γνωστούς, πρώην συνοδοιπόρους και συναδέλφους, να σιχτιρίζουν το κρατίδιο, το γένος, το έθνος και τη φύτρα τους, και να παρακαλούν να ’ρθει ο Γερμανός, ο Ευρωπαίος, να βάλει τάξη στο ρωμέικο, κατατροπωμένος από την ορμή της εθελοδουλίας και του προδιαφωτιστικού ραγιαδισμού, ηττημένος, παραδομένος στην ιδιοτέλεια του χατζηαβάτη Γραικύλου, έγειρα στο ντιβάνι απομεσήμερο Ιουλίου στο νησί, αποκαμωμένος από τη ζέστη και το ιμάμ, χορτάτος από θάλασσα βαθυγάλαζη και μύρο φασκομηλιάς, άπλωσα το χέρι στο ράφι κι έπιασα ένα κοντόχοντρο τόμο: Γιάννης Βλαχογιάννης, Ιστορική Ανθολογία, Ανέκδοτα - Γνωμικά - Περίεργα - Αστεία - Ιστορίες εκ του βίου διασήμων Ελλήνων 1820-1864. Βρήκα μια θέση στο πλάι, βολική. Ακολουθούσα τη σκέψη του φίλου Νίκου και του κυρίου Σπύρου διαβάζοντας.

«Ο εθνικός ποιητής Σολωμός ζούσε στ’ Ακρωτήρι της Ζάκυθος με τον πιστό του υπηρέτη Λάμπρο, στο σπίτι του Στράνη. Ο υπηρέτης αργότερα διηγώταν: “Ενα μεσημέρι (1825) ακούμε κανονιές, και το αφεντικό εβγήκε έξω από την κάμαρά του και εστάθηκε στο λόφο. Επειτα ασηκώνοντας τα χέρια στον ουρανό εφώναξε δυνατά, μα πολύ δυνατά: “Βάστα, καϊμένο Μισολόγγι, βάστα!” Και έκλαιγε σαν το παιδί”» (Απαντα Σολωμού, εν Ζακύνθω, 1880).

«Ο Κολοκοτρώνης στον εμφύλιο πόλεμο του 1825, που τον κυνηγούσαν τα κυβερνητικά στρατέματα (μ’ αρχηγό τους τον Κωλέτη), έφτασε σ’ ένα χωριό Ράδο της Γορτυνίας, και κάθισε κάτου από μια καρυδιά. Λυπημένος μονολογούσε: “Τι έχεις καρυδιά μου, και παραπονιέσαι; Μη σε πετροβολούνε τα παιδιά; Είναι γιατί έχεις τα καρύδια...”» (Αρκαδική Επετηρίς, 1906).

«Ο παλιός επίσημος αγωνιστής, ο Βρεσθένης Θεοδώρητος, επί Οθωνα προβιβασμένος Σελλασίας, ήτανε στα στερνά του (πέθανε Απρίλη 1843). Ο Γενναίος Κολοκοτρώνης φίλος του στενός, θέλησε να τονέ ρωτήση το τελευταίο του θέλημα. “Εχεις καμιά παραγγελιά, Σεβασμιώτατε; Για την κατάστασή σου τι έχεις να μου πης;” “Κατάσταση; είπε ο ετοιμοθάνατος· να ο καναπές με την παλιόψαθα, και οι πέντε καρέκλες· αυτά είναι η κατάστασή μου… Τι να μοιράσω στους δικούς μου; Αν θέλη το Εθνος ας λάβη φροντίδα. Εγώ τους αφίνω την ευχή μου… και την πατρίδα ελεύθερη, κληρονομιά τους…”» (εφημ. Αιών, 1852).

«Μια μέρα ο Κυβερνήτης [Καποδίστριας] βγήκε περίπατο από τ’ Ανάπλι συντροφιά μ’ ένα γερουσιαστή. Εκεί που περπατούσανε συλογισμένοι, είπε ο Κυβερνήτης άξαφνα: “Α, πόσα πλούτη έχει η Ελλάδα!” Ο γερουσιαστής παράξενος ρώτησε, πού είναι αυτά τα πλούτη. “Στα σπλάχνα της γης”, είπε ο Κυβερνήτης.» (Ηχώ των Επαρχιών, 1843).

«Πήγαινα, διηγιέται ο ίδιος εις την τέντα μου κ’ έτρωγα ολίγο ψωμί· μου είπε (κάποιος φίλος, ο Αναγν. Ζαφειρόπουλος): “Αϊντε, Κολοκοτρώνη, παιδεύσου, παιδεύσου, και η πατρίς σου θέλει σε ανταμείψει”. Εγώ του αποκρίθηκα ότι: “Εμένα η πατρίς θα πρωτοεξορίση”» Και η τύχη το έφερε και αλήθευσα». (Ο Γέρων Κολοκοτρώνης, του Γ. Τερτσέτη).

«Οι επίσημοι Καπεταναίοι της Επανάστασης είχανε διάφορα παρατσούκλια μεταξύ τους. Το Δυσσέα Ανδρούτσο τονέ λεγανε οι φίλοι του Γερο-Χουλιάρα για τις πονηριές και τα τερτίπια του. Γέροντα λέγανε το Γκούρα για τη φρονιμάδα του. Γύφτο τον Κολοκοτρώνη για το χρώμα του. “Αδελφέ Γύφτο” έγραφε ο Αντρούτσος στον Κολοκοτρώνη σ’ ένα γράμμα του. Γύφτο λέγανε και τον Καραϊσκάκη. “Γύφτο, Γύφτο”, (τούγραφε ο Κολοκοτρώνης) έχεις να κάμης με σόϊ γύφτικο και στοχάσου” (το σόι το δικό σου)» (Voutier, Memoires).

«Οταν ο Καραϊσκάκης πήγε στ’ Ανάπλι, στα 1826, ενώ την Αθήνα την πολιορκούσε ο Κιουταχής, και διορίστηκε Γενικός αρχηγός των στρατευμάτων της Ρούμελης για να πάη να πολεμήση, παρουσιάστηκε στη Διοικητική Επιτροπή. Τότε ο Πρόεδρος της Επιτροπής, ο Α. Ζαΐμης, πρώτος τονέ συχώρεσε για την παλιά τους έχτρα, που βαστούσε από τον καιρό του εμφύλιου πολέμου, όταν ο Καραϊσκάκης είχε κάμει πολλά κακά στα σπίτια και τα χτήματα των Ζαΐμηδων, στην Κερπινή. Ο Ζαΐμης όμως γενναιόκαρδος τονέ συχώρεσε. Ο Καραϊσκάκης δάκρυσε. Τότε φιληθήκαν οι δυο και ξεχαστήκαν τα περασμένα. Στη σκηνή αυτή έτυχε νάναι ο Υδραίος Βασίλης Μπουντούρης κ’ είπε στον Καραϊσκάκη: “Δεν έκαμες ως τώρα όσο έπρεπε το χρέος σου στην πατρίδα, Καραϊσκάκη· ο θεός να σε φωτίση να το κάμης από εδώ κι’ ομπρός…” “Δεν τ’ αρνιώμαι!” αποκρίθηκε ο Καραϊσκάκης. “Οταν θέλω γίνομαι άγγελος, κι’ όταν θέλω πάλε γίνομαι διάβολος. Από τώρα έχω σκοπό να γίνω άγγελος”». (Από πολλές πηγές).

Tου Nικου Γ. Ξυδακη

Η στρατηγική της χειραγώγησης

     Ο Αμερικανός γλωσσολόγος Νόαμ Τσόμσκι συνέταξε μία λίστα με τις 10 στρατηγικές χειραγώγησης από τα ΜΜΕ.

Αφού το διαβάσετε θα ήθελα να μου πείτε αν πιστεύετε πως κάτι από αυτά δεν ισχύει;

 1. Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΑΠΟΣΠΑΣΗΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ

      Το θεμελιώδες στοιχείο του κοινωνικού ελέγχου είναι η στρατηγική της απόσπασης της προσοχής που έγκειται στην εκτροπή της προσοχής του κοινού από τα σημαντικά προβλήματα και τις αποφασισμένες από τις οικονομικές και πολιτικές ελίτ αλλαγές μέσω της τεχνικής του κατακλυσμού συνεχόμενων αντιπερισπασμών και ασήμαντων πληροφοριών. Η στρατηγική της απόσπασης της προσοχής είναι επίσης απαραίτητη για να μην επιτρέψει στο κοινό να ενδιαφερθεί για απαραίτητες γνώσεις στους τομείς της επιστήμης, της οικονομίας, της ψυχολογίας, της νευροβιολογίας και της κυβερνητικής. «Διατηρήστε την προσοχή του κοινού αποσπασμένη, μακριά από τα αληθινά κοινωνικά προβλήματα, αιχμάλωτη θεμάτων που δεν έχουν καμία σημασία. Διατηρήστε το κοινό απασχολημένο, τόσο πολύ ώστε να μην έχει  καθόλου χρόνο για να σκεφτεί - πίσω στο αγρόκτημα, όπως τα υπόλοιπα ζώα» (απόσπασμα από το κείμενο: Αθόρυβα όπλα για ήρεμους πολέμους).

2. ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΛΥΣΕΩΝ

     Αυτή η μέθοδος καλείται επίσης «πρόβλημα-αντίδραση-λύση». Δημιουργείται ένα πρόβλημα, μια προβλεφθείσα «κατάσταση» για να υπάρξει μια κάποια αντίδραση από τον κόσμο, με σκοπό αυτός ο ίδιος να ορίσει τα μέτρα που η εξουσία θέλει να τον κάνει να δεχτεί. Για παράδειγμα: Αφήνεται να ξεδιπλωθεί και να ενταθεί η αστική βία ή οργανώνονται αιματηρές επιθέσεις που αποσκοπούν στο να απαιτήσει ο κόσμος νόμους ασφαλείας και πολιτικές εις βάρος της ελευθερίας. Ή ακόμα: Δημιουργούν μία οικονομική κρίση ώστε να γίνει αποδεκτή ως αναγκαίο κακό η υποχώρηση των κοινωνικών δικαιωμάτων και η διάλυση των δημόσιων υπηρεσιών.

3. Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΣΤΑΔΙΑΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

     Για να γίνουν αποδεκτά  τα διάφορα απαράδεκτα μέτρα, αρκεί η σταδιακή εφαρμογή τους, λίγο λίγο, επί συναπτά έτη. Κατά αυτόν τον τρόπο επιβλήθηκαν τις δεκαετίες του ΄80 και ΄90 οι δραστικά νέες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες (νεοφιλελευθερισμός): ανύπαρκτο κράτος, ιδιωτικοποιήσεις, ανασφάλεια, ελαστικότητα, μαζική ανεργία, μισθοί που δεν εξασφαλίζουν ένα αξιοπρεπές εισόδημα, τόσες αλλαγές που θα είχαν προκαλέσει επανάσταση αν είχαν εφαρμοστεί μονομιάς.

4. Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΑΝΑΒΟΛΗΣ

     Ένας άλλος τρόπος για να γίνει αποδεκτή μια αντιλαϊκή απόφαση είναι να την παρουσιάσουν ως «επώδυνη και αναγκαία», εξασφαλίζοντας τη συγκατάβαση του λαού τη δεδομένη χρονική στιγμή και εφαρμόζοντάς τη στο μέλλον. Είναι πιο εύκολο να γίνει αποδεκτή μια μελλοντική θυσία απ' ό,τι μία άμεση. Κατά πρώτον επειδή η προσπάθεια δεν καταβάλλεται άμεσα και κατά δεύτερον επειδή το κοινό, η μάζα, πάντα έχει την τάση να ελπίζει αφελώς ότι «τα πράγματα θα φτιάξουν στο μέλλον» και ότι οι απαιτούμενες θυσίες θα αποφευχθούν. Αυτό δίνει περισσότερο χρόνο στο κοινό να συνηθίσει στην ιδέα των αλλαγών και να τις αποδεχτεί με παραίτηση όταν φτάσει το πλήρωμα του χρόνου.

5. ΑΠΕΥΘΥΝΣΗ ΛΟΓΟΥ ΣΤΟ ΚΟΙΝΟ ΣΑΝ ΑΥΤΟ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ

     Η πλειονότητα των διαφημίσεων που απευθύνονται στο ευρύ κοινό χρησιμοποιούν λόγο, επιχειρήματα, προσωπικότητες και τόνο της φωνής, όλα ιδιαίτερα παιδικά, πολλές φορές στα όρια της αδυναμίας, σαν ο θεατής να ήταν μικρό παιδάκι ή διανοητικά υστερημένος.Όσο περισσότερο θέλουν να εξαπατήσουν το θεατή τόσο πιο πολύ υιοθετούν έναν παιδικό τόνο. Γιατί; «Αν κάποιος απευθύνεται σε ένα άτομο σαν αυτό να ήταν 12 χρονών ή και μικρότερο, αυτό λόγω της υποβολής είναι πολύ πιθανό να τείνει σε μια απάντηση ή αντίδραση απογυμνωμένη από κάθε κριτική σκέψη, όπως αυτή ενός μικρού παιδιού» (βλ. Αθόρυβα όπλα για ήρεμους πολέμους).

6. ΠΟΛΥ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΟΣ ΠΑΡΑ ΤΗΣ ΛΟΓΙΚΗΣ

     Η χρήση του συναισθήματος είναι μια κλασική τεχνική προκειμένου να επιτευχθεί βραχυκύκλωμα στη λογική ανάλυση και στην κριτική σκέψη των ατόμων. Από την άλλη, η χρήση των συναισθημάτων ανοίγει την πόρτα για την πρόσβαση στο ασυνείδητο και την εμφύτευση ιδεών, επιθυμιών, φόβων, καταναγκασμών ή την προτροπή για ορισμένες συμπεριφορές.

7. Η ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ ΣΤΗΝ ΑΓΝΟΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΕΤΡΙΟΤΗΤΑ

    Κάντε το κοινό να είναι ανήμπορο να κατανοήσει τις μεθόδους και τις τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο και τη σκλαβιά του. «Η ποιότητα της εκπαίδευσης που δίνεται στις κατώτερες κοινωνικές τάξεις πρέπει να είναι η φτωχότερη και μετριότερη δυνατή, έτσι ώστε το χάσμα της άγνοιας μεταξύ των κατώτερων και των ανώτερων κοινωνικών τάξεων να είναι και να παραμένει αδύνατον να γεφυρωθεί» (βλ. Αθόρυβα όπλα για ήρεμους πολέμους).

8. ΕΝΘΑΡΡΥΝΣΗ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΜΕΝΟ ΜΕ ΤΗ ΜΕΤΡΙΟΤΗΤΑ

    Προωθήστε στο κοινό την ιδέα ότι είναι της μόδας να είσαι ηλίθιος, χυδαίος και αμόρφωτος.

9. ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΕΝΟΧΗΣ

    Κάντε τα άτομα να πιστέψουν ότι αυτά και μόνον αυτά είναι ένοχα για την κακοτυχία τους, εξαιτίας της ανεπάρκειας της νοημοσύνης τους, των ικανοτήτων ή των προσπαθειών τους.Έτσι, τα άτομα αντί να εξεγείρονται ενάντια στο οικονομικό σύστημα, υποτιμούν τους εαυτούς τους και νιώθουν ενοχές, κάτι που δημιουργεί μια γενικευμένη κατάσταση κατάθλιψης, της οποίας απόρροια είναι η αναστολή της δράσης. Και χωρίς δράση, δεν υπάρχει επανάσταση.

10. ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΑΠ' Ο,ΤΙ ΑΥΤΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΤΟΥΣ ΕΑΥΤΟΥΣ ΤΟΥΣ

     Κατά τα τελευταία 50 χρόνια, η ταχεία πρόοδος της επιστήμης έχει δημιουργήσει ένα αυξανόμενο κενό μεταξύ των γνώσεων του κοινού και εκείνων που κατέχουν και χρησιμοποιούν οι κυρίαρχες ελίτ. Χάρη στη βιολογία, στη νευροβιολογία και στην εφαρμοσμένη ψυχολογία, το σύστημα έχει επιτύχει μια εξελιγμένη κατανόηση των ανθρώπων, τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά. Το σύστημα έχει καταφέρει να γνωρίζει καλύτερα τον «μέσο άνθρωπο» απ' ό,τι αυτός γνωρίζει τον εαυτό του. Αυτό σημαίνει ότι στις περισσότερες περιπτώσεις το σύστημα ασκεί μεγαλύτερο έλεγχο και μεγάλη εξουσία πάνω στα άτομα, μεγαλύτερη από αυτήν που τα ίδια ασκούν στους εαυτούς τους.

Ικεσία

Η νύχτα διαδέχεται την ημέρα. Και ως η μέρα είναι η περιοχή των δέντρων και των λουλουδιών, έτσι κι' η νύχτα είναι η περιοχή των φαντασμάτων και των κρουνών. Τοποθετείς τη σκάλα στον τοίχο, και με πολλή πολλή προσοχή περνάς «από την άλλη μεριά». Αντιλαμβάνεσαι ψιθύρους, σαν θρόϊσμα νεκρών φύλλων, και το κελάρυσμα των νερών, τον σχεδόν ανεπαίσθητο θόρυβο που κάμνει η ρόδα του μύλου. Ένας τροχός, ένα αλέτρι, αστέρια, κι' αρχίζουν τα θαύματα και τα μάγια της νύχτας. Με τα χείλια κολλημένα στ' άσπρα της πόδια, στοχάσου καλά, λέγε μέσα σου πως δε θε πάψης ποτέ να ελπίζης, πως δε θα πάψης ποτέ να πιστεύης, πως δε θα πάψης ποτέ να ικετεύης, πως δε θα πάψης ποτέ να επιστρατεύης όλη την αγάπη, που έχεις μέσα σου κρυμμένη, ενάντια στις δυνάμεις του κακού.

Νίκος Εγγονόπουλος
Από τη συλλογή του «Στην Κοιλάδα με τους Ροδώνες», Ίκαρος, Αθήνα 1992, 3η έκδ.

Η ευγνωμοσύνη είναι πολύ απλή μα πολύ δυνατή

Η Τελευταία Ομιλία (Ράντυ Πάους)

 Ο Ράντυ Πάους έχασε τη μάχη με τον καρκίνο στις 25 Ιουλίου 2008. Ζούσε στη Βιρτζίνια των ΗΠΑ, με τη γυναίκα του και τα τρία παιδιά τους. Ήταν καθηγητής Επιστήμης Υπολογιστών (με ειδίκευση σε Human Computer Interaction and Design) στο Πανεπιστήμιο Carnegie Mellon. Από το 1988 ως το 1997 δίδαξε στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια. Βραβευμένος καθηγητής και ερευνητής, είχε συνεργαστεί με τις εταιρείες Adobe, Google, Electronic Arts (EA) και Walt Disney Imagineering, ενώ υπήρξε από τους πρωτεργάτες του Alice Project, ενός πρωτοποριακού τρόπου εισαγωγής των εφήβων στην επιστήμη των υπολογιστών.

Είναι δείγμα πολιτισμού.

 To 1992 το δωδεκάχρονο αυτό κορίτσι συγκλόνισε τους ακροατές του όχι αρκετά, από ότι φαίνεται, μιας και καμμία βελτίωση δεν υπήρξε από τότε.
 Όμως πιστεύω πως αυτός ο τρόπος σκέψης μπορεί να κάνει την μαγιά δυνατή σε έναν κόσμο που παραφέρεται. Δεν πιστεύω σε ουτοπίες και σε μαζικές αλλαγές. Μα είναι δείγμα πολιτισμού το να σκέφτεται και να ζει κανείς με αυτόν τον τρόπο.

Ένας κόσμος αντιθέσεων

 Ο κόσμος μας! Ένας κόσμος αντιθέσεων, λένε κάποιοι.

 Το καλό και το κακό βασιλεύει και διαιρεί τον κόσμο και όχι μόνο, γιατί, το χειρότερο, είναι, ότι διαιρεί και μας, τον καθένα προσωπικά κι αυτό είναι κάτι που σίγουρα μας αφορά.
 Μα τι είναι το καλό και τι το κακό; αναρωτιέμαι. Δύο θεοί που με τραβούν ο ένας από το ένα χέρι και ο άλλος από το άλλο; Κι εγώ πού βρίσκομαι, ποια είναι η δική μου θέση σε αυτό το τραβολόγημα; 
 Βρισκόμαστε με την οικογένεια μας και το κακό μας πρόσωπο βγαίνει στην επιφάνεια πολύ εύκολα. Οι σκέψεις μας, που είναι καταδικαστικές, για τον άλλο, οι άσχημες κουβέντες, το μίσος, που μοιάζει σαν φυσική κατάσταση, για τους δικούς μας ανθρώπους, σε στιγμές κρίσης.
 Άλλες φορές αφηνόμαστε να γίνουμε παιδιά και να χαρούμε τις στιγμές με τους δικούς μας, αυτούς τους ίδιους, που κάποτε δεν θέλουμε ούτε να δούμε. Κι όμως, τώρα είμαστε έτοιμοι, να κόψουμε, αν χρειαστεί, ακόμη και το χέρι μας, για να τους προστατέψουμε.

 Το ίδιο συμβαίνει και με τους φίλους μας ή με αυτούς που θέλουμε να κάνουμε φίλους. Τη μια τους μισούμε και την άλλη στιγμή τους λατρεύουμε.

 Μοιάζει σχιζοφρένεια αυτό το κομματιασμένο μας πρόσωπο, αυτά τα τόσο αντιφατικά συναισθήματα. Δεν το αντέχουμε. Αρχίζουμε να επιχειρηματολογούμε για να στηρίξουμε τις αντιδράσεις μας. Φυσικά, φταίει πάντα ο άλλος, εννοείται πως εμείς είμαστε ευαίσθητοι και κανείς δε μας καταλαβαίνει. 

 Ποιοι είμαστε εν τέλει; Έχουμε ευθύνη που αφήνουμε να υπάρχουν δύο μικροί θεοί-τύραννοι που ταλαιπωρούν τη ζωή μας; Θα είμαι καταδικασμένη να άγομαι και να φέρομαι αιωνίως; Γιατί, κακά τα ψέματα, όσο μεγαλώνουμε συνειδητοποιούμε πως δεν έχουμε αυτή την συμπεριφορά, μόνο, με κάποια άτομα, μα επεκτείνεται και σε άλλα. Όλο και πιο συχνά μας πιάνουμε να έχουμε αντιφατικές σκέψεις και συναισθήματα. Δεν μπορεί να φταίνε, όμως, πάντα οι άλλοι και μόνο εμείς να είμαστε εντάξει...

 Βιαζόμαστε και σκοντάφτουμε, θέλουμε να εξηγήσουμε και γινόμαστε δηκτικοί, θέλουμε να αγκαλιάσουμε και διώχνουμε. Άβυσσος η ψυχή μας και οι ορμές που μας σπρώχνουν αντίθετα προς τις επιθυμίες μας. Άλλο θέλουμε κι άλλο κάνουμε. Πού να στραφούμε για βοήθεια; πώς να ξεπεράσουμε τις αντιφάσεις μας;

 Μια σκέψη* είναι να αποδεχτούμε τον εαυτό μας ως καλό και να προσπαθήσουμε να τον καθαρίσουμε από το κακό. Να ανακαλύψουμε τι θέλουμε να γίνουμε και να κοιτάμε προς τα εκεί. 

 Κι αν απέχουμε, από αυτό που θα θέλαμε να είμαστε, να έχουμε την λεβεντιά να το αποδεχτούμε. Κι αν βλέπουμε το λάθος μας, να μην πέφτουμε σε θλίψη μάταιη, να το παραδεχόμαστε και να πιέζουμε τον εαυτό μας να κοιτά και πάλι προς τα εκεί που θέλουμε να πάμε. Κι όταν νοιώθουμε πως μανιάζουμε και σκληραίνουμε, να θυμόμαστε τις ύαινες που κατασκίζουν τις σάρκες των ζώων, γιατί έτσι μοιάζουμε εκείνες τις στιγμές, και να σιχαινόμαστε αυτό το σαρκοφάγο  κομμάτι μας.

 Κι αυτό δεν είναι κάτι που γίνεται με το που το αποφασίσαμε. Είμαστε παιδιά μιας κοινωνίας που όλα γίνονται εδώ και τώρα. Όλα, όπως τα θέλω εγώ! Κι όσα δεν γίνουν όπως τα θέλω μου φέρνουν  θλίψη που σιγά-σιγά γίνεται κατάθλιψη. 

  Για να κτίσω χαρακτήρα θέλει δουλειά, θέλει αγώνα, θέλει προσπάθεια. Υπομονή και επιμονή.  Μόνο έτσι θα μπορέσω να γίνω γερό σκαρί που δε θα κινδυνεύει στις φουρτούνες της ζωής. 

Γιατί άνθρωπος που έχει κοπιάσει για να χτίσει χαρακτήρα, δεν κινδυνεύει να χαθεί εύκολα από τα χτυπήματα της ζωής. Δεν κινδυνεύει να μείνει μόνος, ακόμη κι αν για κάποιο διάστημα τα φέρει έτσι η ζωή. Δεν κινδυνεύει να πέσει σε κατάθλιψη. Γιατί ξέρει πως δεν είναι έρμαιο δύο μοβόρικων θεών, μα αγωνιστής της ζωής που δημιουργεί την μοίρα του.

*Αυτή η σκέψη αφορά αυτούς και μόνο αυτούς που θέλουν να την έχουν. Δεν αφορά κανέναν άλλο!

Η μοίρα του ανθρώπου είναι ο χαρακτήρας του.

Απάντηση στο σχόλιο της προηγούμενης ανάρτησης. 

Το γνωρίζουμε παλαιόθεν: «ήθος ανθρώπω δαίμων» (Ηράκλειτος) - «η μοίρα του ανθρώπου είναι ο χαρακτήρας του». Ο χαρακτήρας μας δεσμεύει· είναι δύσκολο, κοστίζει, να αποφύγουμε τις συμπεριφορές που υποδεικνύει. Η κατασκευή του χαρακτήρα είναι μια κοινωνική-ιστορική διαδικασία: σμιλεύεται μέσα από τη συμμετοχή του ατόμου σε συλλογικές δραστηριότητες, πλάθεται από το πνεύμα της εποχής, διαμορφώνεται από τις επιλογές που κάνει κανείς. Ο χαρακτήρας συνοψίζει προσπάθειες ατομικής αυτο-δημιουργίας, σε ένα συλλογικό πλαίσιο αναφοράς. Προδιαγράφει μια συγκεκριμένη τάση συμπεριφοράς, στην οποία εκδηλώνονται αρετές και πάθη, αξίες και συναισθήματα.    Παρατηρώντας προσεκτικά τον χαρακτήρα των    πολιτικών ηγετών μπορεί κανείς να ερμηνεύσει (και να διαβλέψει) τις συμπεριφορές τους. Ο χαρακτήρας του πολιτικού που επικράτησε στη χώρα, στα χρόνια της Μεταπολίτευσης, είναι, κυρίως, ο ιδιοτελής κομματάνθρωπος, για τον οποίο η πολιτική δεν είναι λειτούργημα (προσφορά στα κοινά), ούτε καν επάγγελμα (μακάρι να ήταν), αλλά, κυρίως, ένα κομματικά διαμεσολαβημένο παιχνίδι καιροσκοπικής, αυτο-εξυπηρετικής ανέλιξης. Τα κόμματα κατέληξαν να είναι, πρωτίστως, εξουσιαστικοί μηχανισμοί εκμετάλλευσης των «κοινών» χάριν των «πελατών» τους.  Ο ιδιοτελής κομματάνθρωπος προσεγγίζει την πολιτική κυρίως υπό το πρίσμα της δικής του πολιτικής επιβίωσης. Δεν νιώθει ότι δεσμεύεται από τη ρυθμιστική αρχή του κοινού καλού, δεν αισθάνεται ότι η πολιτική ύπαρξή του προϋποθέτει τη μετοχή του σε μια ευρύτερη θεσμική τάξη την οποία συν-υπηρετεί, ούτε υπάγει τη συμπεριφορά του σε κοινά αποδεκτούς κανόνες. Ο ιδιοτελής κομματάνθρωπος έχει σμιλεύσει τον χαρακτήρα του σε αυτο-αναφερόμενες κομματικές γραφειοκρατίες, οι οποίες διακρίνονται περισσότερο για την τάση μεγέθυνσης της ισχύος τους και λιγότερο για την έμπρακτη προώθηση των όποιων αξιών τους. Γιατί να απορεί κανείς που οι ηγέτες των δύο κομμάτων εξουσίας αδυνατούν να συμφωνήσουν σε ένα κοινό πρόγραμμα αντιμετώπισης της κρίσης; Πότε επέδειξαν συναινετική συμπεριφορά στο παρελθόν για να το κάνουν και τώρα; Οταν η καιροσκοπική πόλωση, ως το κατ’ εξοχήν μέσον διαφοροποίησης από τον αντίπαλό τους, είναι η κύρια δεξιότητα την οποία έμαθαν, πώς να δράσουν τώρα διαφορετικά; Η παραγωγική (και βιώσιμη) συναίνεση δεν καλλιεργείται από τη μια μέρα στην άλλη: απαιτεί την κατάλληλη γλώσσα, την αντίστοιχη νοο-τροπία, έναν τρόπο άσκησης πολιτικής προσανατολισμένο στην έννοια του «κοινού καλού». Αν αυτή την προδιάθεση συμπεριφοράς δεν την έμαθες ποτέ, πώς θα την αποκτήσεις ξαφνικά;  Σκεφτείτε: πόσο ρηξικέλευθος μπορεί να είναι ως πρωθυπουργός κάποιος που αποτελεί τον τρίτο γόνο πολιτικής δυναστείας, διετέλεσε επί δεκαετίες υπουργός του κόμματος που κυρίως ευθύνεται για τις πλείστες νοσηρές νοοτροπίες που οδήγησαν τη χώρα στη χρεοκοπία, και υποστηρίχθηκε εσωκομματικά από το πιο καθυστερημένο πολιτικά κομμάτι του κόμματός του;  Δείτε τον πρόσφατο ανασχηματισμό. Ακόμα και τη στιγμή που η χώρα καταρρέει, ο κ. Παπανδρέου διαιωνίζει την παράδοση των πολυπρόσωπων κυβερνήσεων ενδοκομματικών ισορροπιών (42 μέλη παρακαλώ, όταν η Πορτογαλία έχει 16!), διορίζοντας εμφανώς ακατάλληλα πρόσωπα με κριτήρια κάθε άλλο παρά ορθολογικά.      Οταν η χώρα έχει τεράστιο πρόβλημα εσόδων, τους φόρους καλείται να συλλέξει κάποιος βαθυπράσινος κ. Οικονόμου, του οποίου η κύρια διάκριση μέχρι τώρα ήταν η ριζική διαφωνία του με το Μνημόνιο! Ατομα με μηδενικό έργο αλλά το «σωστό» επώνυμο (Γεννηματά) ή άτομα με τις κατάλληλες ενδοκομματικές διασυνδέσεις αλλά αποδεδειγμένα αρνητικό έργο σε παραγωγικά υπουργεία (Ξενογιαννακοπούλου) ανταμείβονται παραμένοντας υπουργοί! Τι καινούργιο μπορεί να περιμένει κανείς από τον νέο υπουργό Οικονομικών; Αν η πολιτική ήταν αγώνας ρητορικής δεινότητας, ο κ. Βενιζέλος θα ήταν επαξίως νικητής. Μόνο που η πολιτική είναι ένα πολύ πιο απαιτητικό παιχνίδι. Η χώρα απεγνωσμένα χρειάζεται νέες πολιτικές συμπεριφορές, αλλά τι καινούργιο μπορεί να προσφέρει ένας ισορροπιστής-κρατιστής, του οποίου κύριο μέλημα στην πολιτική σταδιοδρομία του -άρα και στη διαμόρφωση του πολιτικού χαρακτήρα του- ήταν να προσφεύγει στην περίτεχνη κενολογία προκειμένου να αποφεύγει τις συγκρούσεις; Πότε ο κ. Βενιζέλος κατέστη φορέας νέων ιδεών και αντιλήψεων στον δημόσιο βίο; Με τι νεωτερικό ταύτισε το όνομά του; Πότε διακινδύνευσε κάτι; Με τι παθιάστηκε εκτός από τον εαυτό του;  Το κυρίαρχο ένστικτο της επιβίωσης θολώνει την κρίση νεωτερικών, υποτίθεται, πολιτικών. «Αν ήταν η 151η η δική μου ψήφος θα ψήφιζα το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα, αλλά έχουμε κυβερνητική πλειοψηφία», δήλωσε ο κ. Κυριάκος Μητσοτάκης. Στην πιο κρίσιμη στιγμή στη μεταπολιτευτική ιστορία της χώρας, ο πολιτικός χαρακτήρας του κ. Μητσοτάκη δεν του επιτρέπει να δει με την απαιτούμενη διαύγεια τον ρόλο του: θέτει την κομματική πειθαρχία πάνω από το εθνικό συμφέρον. Δεν νιώθει την υποχρέωση να συμπεριφερθεί ηγετικά: να δώσει το παράδειγμα πολιτικού θάρρους, να διακινδυνεύσει κάτι πολύτιμο γι’ αυτόν, να μας εμπνεύσει με μια «αντισυστημική» συμπεριφορά. Βλέπει την ψήφο του αριθμητικά, όχι ηθικο-πολιτικά. «Ζητήσαμε από τον κόσμο να υποβληθεί σε τεράστιες θυσίες που εμείς δεν είμαστε διατεθειμένοι να κάνουμε», δήλωσε σε διεθνή εφημερίδα. Η αυτο-εξυπηρετική λογική των πολιτικάντηδων είναι τόσο στρεβλή που δεν αντιλαμβάνονται καν την υποκρισία τους. Επικρίνει τους άλλους για προσκόλληση στα συμφέροντά τους, τη στιγμή που ο ίδιος κάνει ακριβώς το ίδιο! Ο χαρακτήρας δεν είναι προϊόν μυθοπλασίας αλλά επίμοχθης κατεργασίας - παράγεται σε συγκεκριμένα συμφραζόμενα και παράγει συγκεκριμένα αποτελέσματα. Αν η μοίρα των πολιτικών είναι ο χαρακτήρας τους, η μοίρα της χώρας είναι μάλλον αυτή που υποψιαζόμαστε...  Ο κ. Χ. Κ. Τσούκας (htsoukas@gmail. com) είναι καθηγητής στα Πανεπιστήμια Κύπρου και Warwick.

Ποιος είναι ο πολιτισμός μας;

Μεγαλώσαμε με την πατρίδα στην καρδιά μας. Με τα μεγαλεία και την δόξα των προγόνων μας.

  Ζούμε σε μια πόλη που τρώει τα παιδιά της, αναδεικνύει τα μνημεία της με τρόπο αποσπασματικό από την ιδέα που τα γέννησε, καταπατώντας την ιστορία της στην προσπάθεια της να λειτουργήσει πολιτικώς ορθά.

 Λίγο-λίγο μας φαίνεται σαν παραμύθι αυτή η δυνατότητα ομαλής συνύπαρξης με όλους αυτούς τους μετανάστες. Αντιλαμβανόμαστε πως δεν έχουμε τίποτα να στηρίξουμε, δεν έχουμε πρόσωπο να σταθούμε, δεν έχουμε πολιτισμό να υποστηρίξουμε. Εκεί που η πίστη και τα ιδανικά, το φιλότιμο και το μεράκι έπλεξαν μια πόλη κόσμημα, εκεί ακριβώς, εμείς, αυτονομηθήκαμε σε ένα πλούτο που μας μέθυσε και μας έκανε άφρονες. Ανθρωπάκια με μηδενικές ανοχές, χωρίς όνειρα, χωρίς φιλοδοξίες, χωρίς πίστη σε ιδανικά. Μόνο να φάμε και να πιούμε, μόνο να βολευτούμε, εμείς και τα παιδάκια μας.

Διαδηλώνουμε και φωνάζουμε γιατί θα στερηθούμε το ψωμί. Κατάντια για έναν πολιτισμό που γνώρισε μεγάλες δόξες. Θλίψη που ξεπέσαμε. Θλίψη που "οι διαδηλωτές" αντιμετωπίζουν "τους μπάτσους", αλλά και "οι μπάτσοι" "τους διαδηλωτές" σαν αντίπαλα στρατόπεδα. Λές κι έχουμε ανταρτοπόλεμο, λες κι έχουμε εμφύλιο.

Ένας τσολιάς με δάκρυα στα μάτια στέκει πιστός φρουρός, ακίνητος.

 

Αυτά τα δάκρυα, αν και τεχνητά, θα μπορούσαν να είναι τα δάκρυα της πατρίδας μας. Η θλίψη της φουστανέλας, η θλίψη της ρωμιοσύνης. Κατέβηκε η σημαία της χώρας εκεί που συντάχθηκε το σύνταγμα και ποδοπατείται βάναυσα.

Μεσοπρόθεσμο, μνημόνιο, έννοιες που μπήκαν στην ζωή μας και μας κυνηγούν στην καθημερινότητά μας. Φόβος για το αύριο, θλίψη για το σήμερα. Τι είναι καλό και τι όχι; Τι πρέπει να πράξουμε και ποιο θα μας φέρει την ησυχία που είχαμε τα τελευταία χρόνια; Θέλουμε ότι είχαμε, θέλουμε αυτά που έχουμε προγραμματίσει, θέλουμε χρήματα και την άνεση να πάμε τις διακοπές μας, να τακτοποιηθούν τα παιδιά μας, να αποπληρώσουμε τα δάνεια μας. Θέλουμε τη ζωή μας πίσω!

Πονάμε και φοβόμαστε. Ξυπνήσαμε! λένε τα πλακάτ μας, και τρομάξαμε, θα συμπληρώσω εγώ! Κανένα σπίτι στον πλειστηριασμό, λένε τα πλακάτ, και αυτός ήταν ο φόβος μας από τότε που το χρεωθήκαμε, θα πω εγώ.

Ένα καλύτερο μέλλον για τα παιδιά μας φωνάζουμε, μα γιατί το θυμηθήκαμε σήμερα αφού εδώ και χρόνια η παιδεία μας είχε τα μαύρα της τα χάλια.

 Όταν τα παιδιά μας φορτωνόντουσαν τόσο πολύ με άχρηστες πληροφορίες από την πρώτη τους επαφή με το σχολείο;

οι καθηγητές αδιαφορούσαν, η παραπαιδεία άδειαζε τις τσέπες μας, τα κόμματα δημιουργούσαν και δημιουργούν ένα μικρό κράτος, μέσα στου ασύλου τα πλαίσια,

 όταν η ζωή μας ήταν μόνο στο πόσα θα αποκτήσουμε, στο πως θα φαινόμαστε καλύτεροι κι έτσι και των παιδιών μας οι ζωές πλάσθηκαν σε αυτού του είδους τη λογική.

Σε όλα το μόνο που μας ένοιαζε ήταν, και, θα μου επιτρέψετε να πω, συνεχίζει να είναι,πως θα βολευτεί το παιδάκι μας, και φυσικά και η οικογένεια μας, χωρίς καμία σκέψη για την χώρα μας.

Ποιες αξίες έχω, με ποια ιδανικά πορεύομαι, ποια είναι το όνειρα μου και οι φιλοδοξίες μου;

Έχουμε ταραχτεί γιατί ξυπνήσαμε από βαθύ λήθαργο. Έχουμε σαστίσει με την εικόνα του εαυτού μας. Πανικοβληθήκαμε γιατί θα μας λείψει το ψωμί πάνω στο οποίο βασίσαμε την καθημερινότητά μας, τη ζωή μας, τα όνειρα μας. Πόσο πιο χαμηλά μπορεί να πέσουμε; Ποιος είναι ο πολιτισμός μας; 

Μπορεί να είναι αυτό πολιτισμός;