Το θείο Βρέφος

Του πατρός Αλεξάνδρου Σμέμαν

«Δι' ημάς γαρ εγεννήθη παιδίον νέον, ο προ αιώνων Θεός.»

Ένας από τους κυριότερους ύμνους των Χριστουγέννων καταλήγει σ’ αυτά τα λόγια, ταυτίζοντας το βρέφος που γεννήθηκε στο σπήλαιο της Βηθλεέμ, με τον «προ αιώνων Θεό».

Ο ύμνος αυτός συνετέθη τον έκτο αιώνα, από τον περίφημο Βυζαντινό υμνογράφο Ρωμανό το Μελωδό.

"Η Παρθένος σήμερον, τον υπερούσιον τίκτει και η γη το σπήλαιον τω απροσίτω προσάγει· άγγελοι μετά ποιμένων δοξολογούσι, δι’ ημάς γαρ εγεννήθη παιδίον νέον, ο προ αιώνων Θεός."

(Κοντάκιον Χριστουγέννων)

Το παιδί ως Θεός, ο Θεός ως παιδί...

Γιατί δημιουργείται αυτή η ζωηρή συγκίνηση την περίοδο των Χριστουγέννων, όταν οι άνθρωποι, ακόμη και αυτοί με χλιαρή πίστη ή ακόμη και οι άθεοι, παρατηρούν αυτό το μοναδικό, ασύγκριτο θέαμα της νεαρής μητέρας να κρατά το παιδί στην αγκαλιά της, και γύρω τους οι «Μάγοι οι από Ανατολών», οι ποιμένες, δροσεροί από τη νυχτερινή τους σκοπιά στους αγρούς, τα ζώα, ο ανοιχτός ουρανός, ο αστέρας;

Γιατί είμαστε τόσο βέβαιοι, αλλά και συνεχώς ανακαλύπτουμε, πως σ’ αυτόν τον θλιβερό πλανήτη μας δεν υπάρχει τίποτε ομορφότερο και πιο χαρμόσυνο απ’ αυτό το θέαμα, που το πέρασμα των αιώνων αποδείχτηκε ανίκανο να ξεριζώσει από τη μνήμη μας;

Επιστρέφουμε σ’ αυτό το θέαμα, οποτεδήποτε δεν έχουμε άλλο καταφύγιο, οποτεδήποτε έχουμε βάσανα στη ζωή και αναζητούμε αυτό που θα μας ελευθερώσει.

Όμως στην ευαγγελική διήγηση για τη γέννηση του Ιησού Χριστού, η μητέρα και το παιδί δε λένε ούτε μία λέξη, ωσάν οι λέξεις να είναι περιττές, επειδή καμιά λέξη δεν μπορεί να ερμηνεύσει, να ορίσει ή να εκφράσει το νόημα όσων έλαβαν μέρος και εκπληρώθηκαν εκείνη τη νύχτα.

Και παρ’ όλα αυτά χρησιμοποιούμε λέξεις εδώ, όχι για να εξηγήσουμε ή να ερμηνεύσουμε, αλλά επειδή, όπως η Γραφή λέει, «εκ γάρ του περισσεύματος της καρδίας το στόμα λαλεί» (Ματθ. 12, 34).
Είναι αδύνατο κάποιος, που ξεχειλίζει η καρδιά του, να μη μοιραστεί με άλλους τα βιώματά του.

Οι λέξεις «παιδίον» και «Θεός» είναι οι πλέον αποκαλυπτικές για το μυστήριο των Χριστουγέννων. 

Κατά κάποιο τρόπο, είναι ένα μυστήριο που απευθύνεται στο παιδί που συνεχίζει να ζει μυστικά μέσα σε κάθε ενήλικα, στο παιδί που συνεχίζει να ακούει ό,τι ο ενήλικας έχει πάψει να ακούει, και που ανταποκρίνεται με μια χαρά, που ο ενήλικας, μέσα στον γήινο, υπερώριμο, κουρασμένο και κυνικό κόσμο που ζει, αδυνατεί να νιώσει.

Μάλιστα, τα Χριστούγεννα είναι μια γιορτή για τα παιδιά, όχι μόνο εξαιτίας του χριστουγεννιάτικου δένδρου που διακοσμούμε και φωτίζουμε, αλλά μ’ έναν πολύ βαθύτερο τρόπο, και μόνο τα παιδιά δεν ξαφνιάζονται για το ότι, όταν ο Θεός κατέρχεται στη γη, έρχεται ως παιδί.

Αυτή η εικόνα του Θεού ως παιδιού συνεχίζει να λάμπει μέσα από τις εικόνες και τα αναρίθμητα έργα τέχνης, φανερώνοντας πως ό,τι είναι ουσιαστικότερο και πλέον χαρμόσυνο στον Χριστιανισμό βρίσκεται ακριβώς εδώ, σ’ αυτήν την αιώνια παιδικότητα του Θεού.

Οι ενήλικες, ακόμη και αυτοί που «συμπαθούν περισσότερο τα θρησκευτικά θέματα», περιμένουν και προσδοκούν από τη θρησκεία να δώσει εξηγήσεις και αναλύσεις, την θέλουν έξυπνη και σοβαρή. 

Οι αντίπαλοι της είναι εξίσου σοβαροί, και τελικά τόσο βαρετοί, καθώς αντιμετωπίζουν τη θρησκεία μ’ ένα χαλάζι από «ορθολογικές» σφαίρες.

Στην κοινωνία μας δεν υπάρχει καμιά φράση που να μεταφέρει καλύτερα την περιφρόνησή μας, από το να χαρακτηρίσουμε κάτι λέγοντας πως «είναι παιδιάστικο».

Μ’ άλλα λόγια, δεν είναι για τους ενήλικες, τους έξυπνους και σοβαρούς. Έτσι τα παιδιά μεγαλώνουν και γίνονται εξίσου σοβαρά και βαρετά. 

Ο Χριστός όμως είπε, «γέννησθε ως τα παιδία» (Ματθ. 18,3). 

Τι σημαίνει αυτό;

Τι λείπει από τους ενήλικες ή καλύτερα, τι έχει στραγγαλισθεί, καταπνιγεί, εκμηδενισθεί από ένα παχύ στρώμα ενηλικιότητας; Δεν είναι πάνω απ’ όλα αυτή η ικανότητα, η τόσο χαρακτηριστική των παιδιών, να θαυμάζουν, να αγαλλιούν και το πιο σπουδαίο, να είναι γνήσια στη χαρά και στη λύπη;

Η ενηλικίωση στραγγαλίζει επίσης την ικανότητα να εμπιστεύεσαι, να αυτοεγκαταλείπεσαι, να αφήνεσαι τελείως στην αγάπη και να πιστεύεις με όλη σου την ύπαρξη.

Τελικά τα παιδιά παίρνουν στα σοβαρά ό,τι οι ενήλικες δεν μπορούν πλέον να αποδεχθούν: τα όνειρα, αυτά που διασπούν την καθημερινή μας εμπειρία και την κυνική μας καχυποψία, αυτό το βαθύ μυστήριο του κόσμου και καθετί που αποκαλύπτεται στους αγίους, στα παιδιά και στους ποιητές.

Έτσι μόνο όταν εισχωρήσουμε στο παιδί που ζει κρυμμένο μέσα μας, μπορούμε να κάνουμε δικό μας το χαρμόσυνο μυστήριο του Θεού που έρχεται προς εμάς «ως παιδίον».

Το παιδί δε διαθέτει ούτε κύρος ούτε εξουσία, όμως η απουσία ακριβώς του κύρους το αναδεικνύει σε βασιλιά, πηγή της βαθιάς του δύναμης είναι η ανικανότητα να υπερασπιστεί τον εαυτό του και η τρωτότητά του.

Το παιδί σ'; αυτή τη μακρινή σπηλιά της Βηθλεέμ δεν έχει επιθυμία ώστε να το φοβόμαστε, εισέρχεται στις καρδιές μας χωρίς να μας εκφοβίζει, χωρίς να επιδεικνύει το κύρος και τη δύναμή του, αλλά μόνο με την αγάπη. Μας δίνεται ως παιδί, και μόνο ως παιδιά μπορούμε με τη σειρά μας να το αγαπήσουμε και να δοθούμε σ’ αυτό.

Ο κόσμος κυβερνάται από τη δύναμη και την εξουσία, μας απελευθερώνει απ’ όλα αυτά. Το μόνο που επιθυμεί από μας είναι η αγάπη μας, που προσφέρεται με ελευθερία και χαρά, το μόνο που επιθυμεί από μας είναι να του δώσουμε την καρδιά μας. Και τη δίνουμε σ' ένα ανυπεράσπιστο παιδί, που εμπνέει όμως τεράστια εμπιστοσύνη.

Με τη γιορτή των Χριστουγέννων η Εκκλησία μας αποκαλύπτει ένα μυστήριο χαράς: το μυστήριο μιας ελεύθερα προσφερόμενης αγάπης που δεν επιβάλλεται σε κανέναν. 

Μιας αγάπης ικανής να δει, να αναγνωρίσει και να αγαπήσει τον Θεό στο πρόσωπο του θείου Παιδιού, και να γίνει έτσι δώρο μιας νέας ζωής.

Μνημόσυνο

Πάνε χρόνια μάνα που έφυγες.

Το ξέραμε, το περιμέναμε, μα και πάλι πώς μπορείς να πεις πως είσαι έτοιμος για το φευγιό ενός τόσο δικού σου ανθρώπου...;

Είχες προετοιμάσει ως και το φαγητό που θα τρώγαμε, όταν πια θα επιστρέφαμε χωρίς εσένα.
Μπερδεμένοι και σαστισμένοι το μαγειρέψαμε. 

Όλα μοιάζανε σαν να είσαι μαζί μας.

Τόσα χρόνια μετά κι ακόμη είναι σαν να είσαι μαζί μας.

Απαλή σαν χάδι.

Κοινοτοπίες

Και είναι και αυτή η όρεξη για ζωή που ξεπηδά απρόσμενα...
Μια χαρά βαθιά, που χαράζει χαμόγελα και ανθίζει ο κόσμος όλος γύρω.
Μπα σε καλό μου, σκέφτομαι και χαμογελώ πλατύτερα.
Μα πόσο όμορφη είναι η ζωή!

Και ενώ ξέρω πως πολλοί είναι έτοιμοι, ιδίως οι κύριοι και οι κυρίες με τις μεγάλες ιδέες, να με ειρωνευτούν ή να προσπαθήσουν να το δικαιολογήσουν με επιχειρήματα ανόητα και ανούσια, ένα έχω να πω: δεν θα αφήσω κανέναν να επισκιάσει αυτή την πηγαία χαρά!

Βαρέθηκα να ακούω επιχειρήματα, να τα βλέπω όλα σαν ύλη, που είτε έχεις να ξοδέψεις είτε δεν έχεις. Για επιτυχίες και αξιώματα. Για τον κίνδυνο του πολέμου που τώρα... τώρα δα, έρχεται.  
Για δυσκολεμένους ανθρώπους.

Όλα αυτά υπάρχουν στη γη από καταβολής κόσμου και λυπάμαι που θα σας πληροφορήσω, πως κι εγώ ανήκω στους δυσκολεμένους αυτής της γης.
Σε αυτούς που δεν δόθηκε τίποτα αγόγγυστα.
Που δεν έχω τίποτα!

Βέβαια πάλι ακούω τους περίφημους "φίλους" να λένε, πως αφού δεν έχεις να χάσεις τίποτα, λογικό είναι να είσαι χαρούμενη! 
Το έχω ακούσει και αυτό!

Γι αυτό λοιπόν θα "κατεβάσω" τον ήχο στις μίζερες φωνές που ακούγονται και θα δοξολογήσω για την ημέρα που έχω! 
Όπως την έχω! 
Και να την εκτιμήσω όσο δεν πάει!

Ίσως γιατί γνωρίζω πως θα μπορούσε να είναι και χειρότερη, τα έχω ζήσει και γνωρίζω από πρώτο χέρι, πως το βαρέλι γίνεται άπατο κάποιες φορές, τις περισσότερες...

Γι αυτό και εκτιμώ δεόντως το σήμερα!

Γιατί γνωρίζω πως αν και είναι επιθυμητός ο υψηλός μισθός, δεν μπορεί να φέρει την ευτυχία, απλώς αυτό μας αρέσει να το ξεχνάμε.  Μας παρέχει άλλωστε, τόσα πολλά! 

Δυσκολεύεται όμως να μας δώσει τα πιο ανεκτίμητα δώρα, γι αυτό καλό είναι να μπει στην σωστή του θέση και να αρχίσουμε να χαιρόμαστε και για όλα όσα έχουμε κι όχι μόνο να κοιτάμε λάγνα προς αυτά που μας λείπουν!

Αλλά και οι μεγάλοι ιδεαλιστές που φωνασκούν για αγάπη, χωρίς όμως να μπορούν να ανεχθούν ούτε καν τους πλησίον τους, αλλά θα σου πουν για την αγάπη του Χριστού/ Αλλάχ ή μιας κάποιας γενικής αόριστης ιδέας περί ειρήνης και ελευθερίας κλπ, που περιεχόμενο δυστυχώς δεν έχει και ούτε και κανένα αντίκρισμα στην πραγματική ζωή τους.

Η ζωή είναι εδώ, στο σήμερα, με τους ανθρώπους που έχουμε κοντά μας και που αγαπούμε και μας αγαπούν και οι δυσκολίες και τα προβλήματα και αυτά δικά μας είναι και όλα όσα μπορούμε να αντιμετωπίσουμε όρθιοι ή γονατιστοί.

Αλλά και οι όμορφες ημέρες, που ενώ η ζωή μας χαμογελά, εμείς επιμένουμε να κρυβόμαστε πίσω από το άγχος του τι μέλλει γενέσθαι.

Κοινοτοπίες…

Το μερτικό μας

Καμιά φορά νομίζουμε πως έχουμε τη δύναμη να αλλάξουμε τον κόσμο, τον άλλον, τον πλησίον μας και σχεδόν ποτέ δεν βρίσκουμε λόγο για να αλλάξουμε εμείς.
Άλλωστε, τι πάει στραβά με εμάς για να αλλάξει;

Κι όταν τα γεγονότα πλέον, μας δείχνουν πως αναμφισβήτητα, δεν μπορούμε να αλλάξουμε κανέναν και τίποτα, τότε ανήμποροι, αντιδρούμε πολλές φορές ακόμη και θυμωμένα προς άσχετα από εμάς πρόσωπα και πράγματα.

Πόσο δύσκολο είναι να αποδεχτώ το γεγονός…
Μα πόσο δύσκολο!
Λες κι αυτό θα γκρεμίσει τον κόσμο μου, θα με μειώσει, θα μου πάρει τη γη κάτω από τα πόδια μου...

Όμως το μόνο που τελικά θα μας συμβεί, είναι με την αποδοχή της ανημποριάς μας να γλυκάνει λιγάκι η ψυχούλα μας. Να έρθουμε εις εαυτόν και να πλησιάσουμε λίγο περισσότερο αυτό που είμαστε...

Ένα μικρό κομμάτι στο απίθανα τεράστιο παζλ της δημιουργίας και τότε ίσως αρχίσει να καλλιεργείται αυτός ο τόσο ξένος εαυτός μας, που τόσα πολλά του λείπουν και που δεν του τα δίνουμε.

Να μαλακώσουμε λιγάκι, να αγαπήσουμε και να αγαπηθούμε.

Ένας αποχαιρετισμός

Χειμώνιασε... σήμερα δεν λέει να σταματήσει να βρέχει...

Η θλίψη κούρνιασε μέσα μου. Ένας θάνατος φίλου κι άρχισε αμέσως να μου χτυπάει την πόρτα δυνατά, ώσπου δεν άντεξα και της την άνοιξα.

Και τώρα έχει θρονιαστεί και δεν κουνάει ρούπι. Περιμένει εκεί και με κοιτά κατάματα. Λυγίζω, διπλώνω στα δυο και πέφτω κάτω... 

Με ταπεινώνει ο πόνος. Είχε καιρό να με επισκεφτεί και είχα ισιώσει το κορμί, λαμπάδα σκέτη.

Είχα ξεχάσει πόσο θνητοί είμαστε, πόσο ευάλωτοι...

Πόσο φτωχαίνουμε από την έλλειψη ανθρώπων. Πως οι σχέσεις ορίζουν αυτό που είμαστε ή που δεν είμαστε. Και πως ο θάνατος φανερώνει κι όλα όσα δεν ειπώθηκαν, δεν έγιναν αισθητά, δεν αναγνωρίστηκαν. 

Λες και πέφτουν οι μάσκες κι ας πίστευες πως δεν κράταγες. 

Πάντα κάτι μένει, πάντα κάτι λείπει για να συμπληρωθεί το παζλ.

Ακόμη κι αν τίποτα δεν θα άλλαζε στη σχέση, λες και το ξεδίπλωμα όλων όσων ποτέ δεν ειπώθηκαν την μαλακώνει, την κάνει πιο ανθρώπινη, ζεσταίνει την καρδιά.

Ίσως γι αυτό κι ο πόνος να μεγαλώνει ή μάλλον να γίνεται πέρα για πέρα αντιληπτός.

Βλέποντας ένα βίντεο

Βλέπεις τη χαρά; Βλέπεις την απλότητα; Κάνε κλικ στην εικόνα...

Ζηλευτή, ε;

Από τότε που ο λευκός πολιτισμός ανακάλυψε τον μαύρο, έκανε τα πάντα για να τον υποτάξει, να τον κλέψει, να τον αφανίσει.

Κι αφού κατέκτησε την αφρικάνικη ήπειρο ως και σήμερα γεύεται τους καρπούς της, τον πλούτο της διατηρώντας τους κατοίκους της σε κατάσταση πενίας.

Αναπτύχθηκε ο πολιτισμός μας και έγινε μεγάλος και τρανός. Έφτιαξε καλύτερη σκέπη καθώς και ακριβά πατώματα με πλούσια στρωσίδια. 

Τα παραθύρια και οι θύρες μας γίνονται όλο και με πιο πολύπλοκα συστήματα, όλο και πιο εξελιγμένες μέθοδοι μας κρατούν σε καλά μονωμένες κατοικίες.

Πιθανόν και ακριβά μουσικά όργανα να στέκουν μέσα τους.

Μα όσο και να αναπτύχθηκε, όσα και να κατέκτησε, τόσο πιο άδειος, πιο γκρινιάρης, πιο μίζερος, πιο ανικανοποίητος γίνεται...

Κέρδισε βέβαια το χρήμα, την άνεση, την τεχνολογία, την θαλπωρή ενός όμορφα διακοσμημένου σπιτιού...

Με μια κούπα καφέ...

Αξημέρωτα με μια αχνιστή κούπα καφέ στο χέρι.

Θαλπωρή!

Σε λίγο θα αρχίσει η καθημερινότητα! Μα ως τότε, λίγος χρόνος είναι ότι πολυτιμότερο υπάρχει.

Ανάκτηση δυνάμεων και αποφάσεων στο μικρό αρχηγείο του εαυτού μου!

Μικρές, καθημερινές, μα όχι ασήμαντες πολυτέλειες.

Μεγαλώνω κι όσο μεγαλώνω τόσο πιο πολύ εστιάζω στα μικρά…

Το ζεστό ρούχο μια κρύα ημέρα, η οικογένεια μαζεμένη στο τραπέζι, το χαμόγελο, η σημερινή ημέρα...

Αλλά και στα σημαντικά, όπως η ασφάλεια που μου παρέχει η χώρα που ζω, η οργάνωση, οι προοπτικές, η τάξη, η αξιοκρατία...

Και έχω αρχίσει να πιστεύω πως χωρίς τα δεύτερα, τα πρώτα γίνονται όλο και πιο δύσκολα, όλο και πιο άπιαστα.

Κάτι που μοιάζει να γίνεται με τα χρόνια, μόνο για ήρωες ή για Αγίους...