Η κουλοσύνη του Έλληνα

Διαβάζοντας το βιβλίο:  Όσοι ζωντανοί, του Ί. Δραγούμη, βλέπω, μέσα από τα ερευνητικά του μάτια, την Ελλάδα στις αρχές του 1900. Η χώρα μας βρίσκεται στην αρχή του κρατισμού και της ιδιοτέλειας, που μετά την σκλαβιά, βιάστηκε να πετάξει όλο το παρελθόν, αδειάζοντας την ψυχή του Έλληνα από ότι είχε. Οι άνθρωποι ξιπάστηκαν από την μόρφωση και την ευρωπαϊκή παιδεία και ο λογισμός τους θόλωσε από την οικονομική ανάπτυξη. Θελήσαμε να μιμηθούμε αυτό που μπορούσαν να καταλάβουν και να θαυμάσουν οι γείτονες μας  που ήταν οι αρχαίοι πρόγονοι και η φιλοσοφία.

 Αδύναμοι να υποστηρίξουμε την πίστη μας, γιατί ως τότε είχε χαθεί η γνώση από τους πολλούς και το μόνο που έμενε ήταν η διαφοροποίηση μας  από τον μουσουλμανισμό. Ελεύθεροι πλέον  την κάναμε στην άκρη, μιας και δεν χώραγε στον νέο μας κόσμο. Αποϊεροποιήσαμε  την ζωή μας. Τον ανώτερο πολιτισμό του Βυζαντίου, που έπεται και  που βασίστηκε στην  ορθοδοξία, στον τρόπο ζωής εκείνο που έπλασε αγίους, αποκαλύπτοντας μας την αληθινή χαρά και βαστάζοντας την δυσκολία στην καθημερινή ζωή,  τον κάναμε στην άκρη.  Χάσαμε την αλήθεια  και γίναμε απλώς προοδευτικοί.   Χωρίς πίστη ο άνθρωπος δεν μπορεί να αντέξει τη ζωή γιατί δεν μπορεί να ζήσει μα μόνο να έχει! 

 Παρακάτω μεταφέρω κάποιες σκέψεις του Δραγούμη, ενός ευαίσθητου ανθρώπου που δεν μπόρεσε να βρει την γνώση στην πίστη μα η αγωνία της ψυχής του κράτησε καθαρό το μυαλό του ως προς την αληθινή ιστορία των Ελλήνων:

  Μια φορά η ανατροφή των Ρωμιών όλων ήταν απάνω κάτω η ίδια, σκολειά δεν ήταν, η παιδεία έμενε αριστοκρατική. Για να πλακόνει την ψυχή τους η Τουρκιά και να μην υπάρχει ακόμα ελλαδικό βασίλειο, την ανατροφή του Ρωμιού την έπλαθε η αντιπάθεια για τον Τούρκο και μια νοσταλγία προς τα πίσω, κατά την βυζαντινή αυτοκρατορία. Μόρφονε τους Ρωμιούς τότε το μίσος και η παράδοση. Εξαιρούνται κάποια μέρη που τα όριζαν οι Βενετσιάνοι. Οι λίγοι που ήξεραν γράμματα,  μόνο αυτοί ξεχώριζαν από τους άλλους και δημιουργούσαν αγάλι αγάλι ένα νέο ιδανικό – που να μην είχε γεννηθεί ποτέ του, έλεγε ο Αλέξης – την αρχαιομανία. Αυτοί ανακάλυπταν έναν αρχαίο ελληνισμό με Θεμιστοκλήδες, Περικλήδες, Αριστείδηδες και Σωκράτηδες. Στην ανακάλυψή τους αυτή τους βοηθούσαν και οι Ευρωπαίοι, που θαύμαζαν την αρχαία Ελλάδα.

Μια φορά ένα κουλός χωριάτης έφυγε από τα Γκράβαρα και ηύρε την τύχη του στην Αθήνα ζητιανεύοντας. Συγκινούσε τους Αθηναίους η κουλοσύνη του και του έδιναν οι σπλαχνικοί πεντάρες. Άμα γύρισε στο χωριό του, γέρος και με κομπόδεμα, και τους διηγήθηκε πως επλούτισε, ζήλεψαν οι χωριανοί και τους είδες τότε όλους να καιν τα χέρια τους, να παραμορφόνουν τα κορμιά τους, να γίνονται κουλοί, κουτσοί, στραβοί και μουγγοί και να ζητιανεύουν στην Αθήνα. Ως που τους κατάλαβαν οι Αθηναίοι και τους έδιωξαν όλους τους Γκραβαρίτες από την Αθήνα, με τις κλωτσιές.

Έτσι και οι γραμματιζούμενοι είδαν πως ο αρχαίος ελληνισμός είχε πέραση στην Ευρώπη και την έκανε να βοηθεί τους Ρωμιούς για χάρη των προγόνων τους. Οι φιλέλληνες Ευρωπαίοι κάτι ψίχουλα τους πετούσαν. Και φαντάστηκαν αμέσως οι γραμματιζούμενοι να μεταμορφώσουν τους Ρωμιούς σε αρχαίους Έλληνες με μουτσούνες Περικλήδων, με ξύλινα δόρατα και τόξα, με χάρτινες ασπίδες και χλαμύδες, για να παίρνουν πάντα ψίχουλα από την Ευρώπη. Μα ήρθε καιρός που οι Ευρωπαίοι τους κατάλαβαν και τους καταφρόνεσαν τους μασκαράδες Γκραβαρίτες.

Να ευχαριστήσω τον Γιώργο και την Αμαλία για το βιβλίο.